Każda mitologia, bez wyjątku, posiada bóstwa odpowiedzialne za zmarłych. Pomagające duszom przedostać się na drugą, lepszą stronę. Każdy „departament” posiada swojego „administratora”. W wierzeniach Słowian zarządcą Nawii jest Weles lub inaczej Wołos.
Bóg podziemnego świata zmarłych, dusz w dawnym języku nazywanych Nawiami (majkami, nawkami lub mawkami). W literaturze często utożsamianymi z demonami lub duszami ludzi, którzy w sposób nagły i tragiczny zakończyli żywot. Etymologia słowa sięga do starosłowiańskiego słowa navь-, czyli nieboszczyk lub po prostu trup. Jego domeną były magia i tajemne przysięgi. Patronował z powodzeniem czarownikom i artystom, których dzieła lub umiejętności miały wiele z magii. Oprócz tego Wołosowa boskość patronowała bogactwu, co nie jest wcale dziwnym zestawieniem. Podania literackie potwierdzają używanie miana bóstwa przy zawieraniu umów i składaniu przysiąg. Jest jeszcze jedna właściwość bożka zaświatów budząca gorące dyskusje wśród naukowców. Będąc patronem dostatku, wiązany jest z żywym inwentarzem, czyli bydłem, które w tych czasach stanowiło wyznacznik stanu posiadania i statusu społecznego. Dlatego Weles zwany jest czasem „skotij bog”, rogaty bóg, znaczy bóg bydła. Może to, też być przyczyną kojarzenia bóstwa z diabłem i przedstawiania jako rogatego stwora, a w powiedzeniach (na przykład z języka czeskiego) wysłanie kogoś „do welesa” było jednoznaczne z posłaniem „do czorta”.
W wielu językach z rejonu wpływów indoeuropejskich znajdują się widoczne ślady rdzenia imienia mrocznego bóstwa. Od środkowoazjatyckich Tocharów, gdzie walu znaczy śmierć; przez hetyckie wēllu opisujące trawiaste równiny z zaświatów; greckie [W]ēlýsion pedíon, oznaczające Pola elizejskie; po nordycką Walhallę, val-höll w oryginalnym brzmieniu.
Z racji funkcji i pozycji w panteonie, przypada zawsze Welesowi rola antagonisty w stosunku do bóstwa alfa. Jest, wraz z Perunem współsukcesorem Wszechświata. Często nazywany jest Żmijem, z którym potykał się demiurg. Jako bóstwo chtoniczne, zwierzęce jego atrybuty miały kolor czarny. Czarny koń był jego wierzchowcem. W ofierze składano zaś czarnego byka, koniecznie trzyletniego. Trójka była symbolem ściśle związanym z Wołosem. Zwyczajowa ofiara na cześć zmarłego połączona ze zmaganiami bojowymi mężczyzn nazywa się tryzna i zawiera rdzeń znaczący w wielu, jeszcze, językach słowiańskich, trzy.
Zadziwia mnogość funkcji boga podziemi odpowiedzialnego za tak wiele sfer, wydawałoby się niepasujących do siebie. Było to jednak wynikiem ewolucji postaci boga, charakterystyczne zresztą dla wielu wczesnych mitologii.
